Էջմիածինն անվանում են «սուրբ քաղաք», քանի որ այն համարվում է երկրի «հոգևոր մայրաքաղաքը»: Ժամանակին այն եղել է երկրի ամենամեծ քաղաքներից մեկը և Հին Հայքի մայրաքաղաքը: Հին Էջմիածնի տարածքը բնակեցվել է մ.թ.ա 3-րդ հազարամյակից:
Քաղաքի մասին առաջին գրավոր արձանագրությունները հայտնաբերվել են ուրարտական թագավոր Ռուսա II-ի (մ.թ.ա. 685–645) թողած մակագրություններում, որտեղ այն մեջբերվում է որպես Կուարլինի: Հին Էջմիածնի հնագիտական տեղանքում հայտնաբերված արձանագրության մեջ նշվում է Ռուսա II թագավորի կողմից Հրազդան գետի և Կուառլինիի հովտի միջև կառուցված ջրանցքի մասին:
Քաղաքը վերանվանվել է Վաղարշապատ՝ ի պատիվ Վաղարշ I-ին արքայի, ով թագավորել է Հայաստանում 1-ին դարի սկզբում՝ 117–144թթ., և, ըստ Մովսես Խորենացու, վերակառուցվել է Վաղարշապատը: Վաղարշապատը Հայոց թագավորության մայրաքաղաքն էր մ.թ.ա. 120 - 330 թվականներին: 301 թվականին՝ քրիստոնեությունը որպես Հայաստանի պետական կրոն ընդունելուց հետո, Վաղարշապատը՝ Մայր տաճարի (Հայոց կաթողիկոսարանի նստավայր) պատվին վերանվանվել է Էջմիածին:
Քաղաքը զարգացել է որպես կրթական և մշակութային կարևոր կենտրոն: Այստեղ է Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից հիմնադրվել Հայաստանի ամենահին ուսումնական հաստատություններից մեկը:
Էջմիածինում են գտնվում Հայաստանի ամենահայտնի եկեղեցիներից հինգը՝ Սուրբ Էջմիածնի մայր տաճարը, Սուրբ Հռիփսիմեն, Սուրբ Գայանեն, Սուրբ Շողակաթը և Սուրբ Կույս Մարիամը: Հայ առաքելական եկեղեցու կարևորագույն կենտրոնն է Սուրբ Էջմիածնի մայր տաճարը: Այն կառուցվել է 4-րդ դարի սկզբին՝ քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն ընդունելուց անմիջապես հետո:
Տաճարը կառուցվել է առաջին հայրապետ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի կողմից: Ասում են, որ Գրիգոր Լուսավորիչը մարգարեական երազ է տեսել, որում Հիսուսը իջնելով երկնքից՝ ցույց է տվել այն վայրը, որտեղ պետք է եկեղեցին կառուցվեր:
Էջմիածնում շատ են նաև պատկերասրահներն ու թանգարանները:
Զբոսայգիներ
Եկեղեցիներ
Թանգարաններ
